حضرت آیت الله حسینی بوشهری «دامت برکاته»، در دهمین جلسه مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با موضوع چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی و توسعه و تحول فاخر حوزه های علمیه، پرداختن به نقش حوزه های علمیه در پیروزی انقلاب اسلامی و نقش انقلاب در توسعه و تحول حوزه های علمیه را ضروری دانستند و تصریح کردند: تا نگوییم روحانیت، مراجع بزرگ و حوزه های علمیه ما در پیدایش این معجزه قرن چه نقشی ایفا کردند طبیعتا جایگاه این انقلاب برای بسترسازی نسبت به توسعه ها و کارکرد حوزه های علمیه روشن نمی شود.
ایشان با اشاره به نقش کلیدی حوزه های علمیه در شکل گیری، پیروزی و استمرار انقلاب اسلامی بیان کردند: روحانیت در جنبش های صدساله اخیر که همیشه پیشتاز بوده منتها با بی مهری های فراوانی در فراز و نشیب های تاریخ روحانیت مواجه شده به گونه ای که نقش روحانیت همیشه کمرنگ جلوه داده شده، گاهی به سکوت گذراندند و گاهی به تحریف پرداختند.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تحریف و سوءبرداشت نسبت به حضور علمی و حضور سیاسی روحانیت را جفای بزرگی در حق حوزه های علمیه و عالمان دین دانستند و گفتند: این نگرانی را داریم گرچه تا کنون نسبت به نقش روحانیت در این انقلاب هم در آغاز آن و پیدایش آن و ادامه آن و استمرار آن کسی را نمی شناسیم منکر نقش بی بدیل روحانیت باشد.
امروز مردم خودشان جایگاه روحانیت را در همه صحنه های انقلاب می بینند. آن روزی که مراجع به صحنه آمدند با بیاناتشان، اطلاعیه هایشان با سخنرانی هایشان در کنار امام قرار گرفتند این نقش را که مردم لااقل نسل اول و دوم انقلاب که تا اندازه ای نسل سوم و تا اندازه ای نسل چهارم فراموش نمی کنند.
آیت الله حسینی بوشهری با بیان این مطلب که برای بررسی وضعیت روحانیت باید به زمان مرحوم حاج شیخ بازگردیم، افزودند: من خدمات گذشته روحانیت رادر این مجال کم نمی خواهم اشاره کنم، شیخ مفید چه زحماتی متحمل شدند شیخ طوسی که کتابخانه اش به آتش کشیده شد چه زحماتی را متحمل شدند یک یک بزرگان ما در عصر غیبت کبری معصوم هر کدام چه نقش آفرینی هایی کردند. می خواهم همین دوره اخیر از زمان مرحوم حاج شیخ (ره) و از زمان مرحوم آیت الله العظمی بروجردی مطرح کنم تا می رسد به زمان امام و زمانی که ما در آن قرار داریم.
ایشان به نقش مرحوم آیت الله العظمی حائری و ایت الله العظمی بروجردی در انقلاب اشاره کرد و گفت: هم مرحوم حاج شیخ به زیبایی حوزه آن روز را اداره کردند و احساس می کردند چون رضاخانی که بر سر کار آمده بود دنبال این بود که نه از تاک نشان ماند نه از تاک نشان، ریشه را از بین ببرد، هویت روحانیت را از بین ببرد، حوزه های علمیه را متلاشی کند اما با آن متانت، با آن پختگی و با آن وزانتی که حاج شیخ و بعد از آن آیت الله العظمی بروجردی از خود نشان دادند یعنی جایگاه روحانیت را تثبیت و تحکیم کردند گرچه فضا غبارآلود و پر از خفقان بود ولی امام خمینی بعد از آیت الله العظمی بروجردی آمد میدان دار کار شد.
دبیر شورای عالی حوزه های علمیه با بی بدیل خواندن نقش حوزه های علمیه یادآور شدند: طلسمی که کسی تصور نمی کرد شکسته می شود روحانیت و حوزه های علمیه این طلسم را شکستند، طلسم حکومت پهلوی را شکستند.
مواضع امام این بود که روحانیت باید وارد عرصه حکومت و سیاست بشود، چیزی که آن روزها در حوزه های علمیه ما شاید به خاطر علل و دلائلی پررنگ مطرح نمی شد اگر هم بود خیلی کم مطرح می شد چون دشمن چیزهای دیگری را نشانه گرفته بود و بزرگان ما در صدد حفظ روحانیت و حفظ حوزه های علمیه بودند لذا رژیم پهلوی به تکاپو افتاد ولی هر چه به تکاپو افتاد به نتیجه نرسید و نتیجتا این انقلاب بزرگ ما به پیروزی رسید چون می دانید در نهضت مشروعیت و در نهضت تنباکو و نهضت های دیگر روحانیت آمد پیروزی را به مردم به عنوان یک ارمغان و سوغات هدیه داد اما به عللی که گاهی مبهم است گاهی روشن نیست روحانیت آرام آرام صحنه را ترک کرد دیگران عهده دار کار ادامه انقلاب شدند و من یادم است آن روزهایی که انقلاب پیروز شد امام به قم آمد و شاید روزهای اول نظر امام این نبود که روحانیت در عرصه مسائل سیاسی و حکومتی ورود پیدا بکند. اما امام احساس خطر کرد نکند مشروطه دیگری تکرار شود لذا خود امام به تهران رفت و اجازه داد که روحانیت در جای جای مناصب مربوط به حکومت ورود پیدا کنند.
کسانی که ما یادمان است در جایگاه علمی بودند که نزدیک بود اینها به مراتب عالی اجتهاد و مرجعیت برسند درس و بحث حوزه را رها کردند و رفتند خدمت به نظام، و کنار امام و امروز هم کنار رهبری هستند.
ایشان با اشاره به حضور شهید صدوقی ها و شهید مدنی ها در روزهای نخستین انقلاب بین مردم و رزمندگان گفتند: لذا کسانی که به تعبیر من عجولانه راجع به حوزه قضاوت می کنند نمی دانند این روحانیت سنگر به سنگر کنار این انقلاب بود. شما شنیده اید و برای مردم صحبت کرده اید که مرحوم میرزا بعد از انعکاس فتوای تنباکو نگران و ناراحت شد. گفتند آقا در دربار ناصرالدین شاه این فتوای شما تاثیر گذاشته، فرمود بله تا دیروز دشمن روحانیت را این مقدار نمی شناخت ولی از امروز باید آماده باشیم در مقابل دشمنی که روحانیت را شناخته است.
در طول این ۴۰ سال دشمن روحانیت و جایگاه روحانیت را و نفوذ کلام روحانیت و تاثیر کلام روحانیت را شناخته است بنابراین امروز دیگر شانه خالی کردن و باری به هر جهت با انقلاب برخورد کردن طبیعتا نه مورد بخشش خداست و نه مورد بخشش اهل بیت عصمت و طهارتی است که صدیقه طاهره فاطمه زهرا (س] جانش را در راه حفظ دین و آرمان ها داد.
بنابراین گذشته روحانیت گذشته بسیار روشن است روحانیت هر چه را داشته در طبق اخلاص گذاشته برای این انقلاب و جایگاه این انقلاب.ارمغان این انقلاب چه بود؟ حوزه های علمیه در حاشیه بودند بی تعارف. ما سرگرم درس و بحث بودیم ما راه مسجد و منبری که اگر اجازه می دادند و بعد از ان تعهدهای شداد و غلاظی که از خود بنده و امثال شما می گرفتند اجازه پیدا می کردیم بر بالای منبر می رفتیم. حوزه ها وضعشان به این شکل بود و به تعبیر امام که می فرمود ما روزها می رفتیم بیرون قم و شب ها بر می گشتیم به داخل حوزه. شرایط، شرایط سختی بود. امام آمد و جامعیت اسلام و انقلاب را به دنیا عرضه کرد. این اسلام و انقلاب ما جامع است هم به امور مادی جامعه توجه دارد و هم به امور معنوی جامعه توجه دارد.
آیت الله حسینی بوشهری با طرح سؤالی کلی و اساسی گفتند: حوزه های ما در این وسط چه نقشی ایفا کرده است؟ ما منکر خدمات گذشتگان نیستیم ولی خدمات علمی متناسب با نیازهای زمان است. امروز خدمات علمی حوزه خدمات حقیقتا و واقعا خدمات گسترده ای است، در قلمروهای مختلفی حوزه ورود پیدا کرده است چون در یک مدتی تنها فقه و اصول محور کل درس و بحث های ما در حوزه بود و بقیه علوم مهمان فقه و اصول بودند. حالا مهمان را چند روز می شود نگه داشت چند روز می شود تحمل کرد. اما امروز را ببینید… واقعا تفسیر که یک روزی در حوزه بحث تفسیر مطرح می شد همه می گفتند تفسیر نیاز نیست درسی باشد مطالعه ای است. کلام مطرح شد حال اینکه در طول تاریخ به صورت رسمی درس حوزه ها نبوده گرچه محققین ما و بزرگان ما نقاد بودند اهل کلام بودند کتاب می نوشتند اینها جای بحث نیست. قلمروهای مختلف در شئون مختلف متناسب با نیازهای نظام امروز حوزه ورود پیدا کرده و امروز حدود ۲۰۰ رشته و گرایش علمی در حوزه وجود دارد.
ایشان تاسیس مراکر تخصصی و تحقیقاتی در حوزه را دستاورد دیگر انقلاب دانستند و ادامه دادند: فقه معاصر، درس های خارج با موضوعات متنوع گسترش یافته است برخلاف قضاوت عده ای که دروس فقه ما را به فقه و اصول منحصر می کنند.
مشارکت علمای ما در همایش های بین المللی، پاسخگویی به مسائل مستحدثه از جمله کارهای حوزه طی این چهل سال است. می گویند حوزه راجع به مسائل مستحدثه بیگانه است من گاهی کتاب هایی که در این زمینه نوشته شده بررسی می کنم تعداد فراوانی کتاب در عرصه مسائل مستحدثه، اسلامی سازی علوم انسانی کتاب هایی که من در این زمینه دیدم آثار فراوانی در رابطه با اسلامی سازی علوم انسانی کتاب نوشتند شاید ما هر روز نگویم هرچند وقت یک بار در همین حوزه همایش هایی برگزار می شود راجع به پژوهش های حوزویان در عرصه مباحث کلامی در عرصه مباحث فلسفی در عرصه مباحث مختلف دیگر اینها کار کیست؟ فرشتگان از آسمان آمدند اینها را نوشتند یا کار همین حوزویان است؟
البته در اینجا خودمان را کمی ملامت کنیم که دیگران گاهی از کاه کوه می سازند ولی ما بلد نیستیم کوه را به اندازه کاه هم معرفی کنیم این نقص ماست. هر عیب که هست از عدم اطلاع رسانی به موقع ماست ما موقعی که درست اطلاع رسانی نمی کنیم دیگران به میدان می آیند و کارکردهای حوزه را می گویند کارکردهای درستی نیست؟! مشارکت حوزه در اسناد بالادستی. چه زمانی سابقه داشته روحانیت حضور پیدا بکند در این عرصه؟ در سند چشم انداز جمهوری اسلامی روحانیت حضور داشته. در نقشه جامع علمی کشور روحانیت حضور داشته در نقشه مهندسی فرهنگی کشور روحانیت حضور داشته من اطلاع دارم در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت روحانیون ما حضور دارند در سند تحول آموزش و پرورش روحانیون ما از همین حوزه حضور دارند در سند دانشگاه اسلامی و ده ها سند دیگر راهبردی حوزه های علمیه ما حضور دارند این نشان دهنده قابلیت های حوزه علمیه ماست. سند راهبردی توسعه فعالیت های قرآنی کشور، سند جامع فضای مجازی سند راهبردی نخبگان کشور… اینها همین فضلای ما هستند اینها همین علمای ماست که گاهی عادی با ایشان برخورد می کنیم و قدرشان را هم کم می دانیم اینها در عرصه های بالندگی انقلاب نقش جدی و اساسی داشتند.
آیت الله حسینی بوشهری با اشاره به نمونه هایی از خدمات علمی و اجتماعی روحانیت گفتند: من معتقدم باید کسانی آستین را بالا بزنند و خدمات روحانیت را در طول این ۴۰ ساله با مداقه و دقت و توجه بنویسند و عرضه کنند شاید واقعا عده ای توجه ندارند.
او در پایان سخنان خود افزود: بار انقلاب چه بخواهیم و چه نخواهیم بر دوش روحانیت است. من عرف الایام لم یغفل عن الاستعداد، کلام مولاست. کسی که زمانه خودش را خوب بشناسد از استعداد و آمادگی برای استقبال از حوادث غفلت نمی کند. این کلام نورانی امیرالمومنین است بنابراین بزرگان ما قلم می زنند در عرصه های مختلف حضور دارند امروز بی تعارف مکتب اهل بیت به برکت همین قلم ها فاطمه زهرا (س) به برکت همین قلم ها شناخته شده و معرفی شده است. بنابر این آغاز انقلاب با انقلاب بودیم میانه راه با انقلاب بودیم و تا پایان راه هم با انقلاب هستیم.
روحانیت و حوزه های علمیه باید همچنان دیده بان بیدار باشد. غفلت نکنیم کاملا اطراف را بررسی کنیم نسبت به قضایایی که رخ می دهد عادت نکنیم به آن چه که اتفاق می افتد. حساسیت هایی که عالمان دین در طول تاریخ داشتند را از دست ندهیم، در مقابل ناهنجاری ها فریادمان بلند باشد.