بسمه تعالی مشروح خطبه های نماز جمعه حضرت آیت الله حسینی بوشهری مورخ 95/07/02 خطبه شماره 124 |
خطبه اول
السلام عليکم و رحمت الله و برکاته، السلام عليک يا حجة الله، السلام عليک يا بقية الله في أرضه، السلام علي المهدي الذي وعد الله عز و جل أن يملأ به الأرض عدلاً و قسطاً کما ملئت ظلماً و جوراً
أعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله نَحْمَدُهُ و نَسْتَعينُهُ و نَسْتَغْفِرُهُ و نَسْتَهْديهِ و نُؤمِنُ بِهِ و نَتَوَکَّلُ عليه
و نعوذ بالله من شُرورِ أنفسنا و من سيئات أعمالنا
و نشهد أن لا إله إلا الله وحده لا شريک له
و نُصَلّي و نُسَلِّمُ علي حبيبه و نجيبه و خيرته في خلقه، حافظ سِرِّهِ و مُبَلِّغِ رسالاته، بشير نعمته و نذير نقمته، سيدنا و نبينا حبيب إله العالمين أبا القاسم محمد و علي آله الطيبين الطاهرين المعصومين المُکَرَّمين الهدات المهديين و اللعن الدائم علي أعدائهم أجمعين من الآن إلي قيام يوم الدين آمين يا رب العالمين
عباد الله اوصيکم و نفسي بتقوي الله
قال مولانا أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه أفضل صلوات المصلین:
«إنَّ تقوی دارُ حَصینٍ لِمَن لَجَأَ إلیه و الفجور دار حِصنٍ ذلیلٍ لا یُحرِزُ أهله و لا یَمنَعُ من لَجَأَ إلیه»
بندگان خدا خودم و شما را به تقوای الهی سفارش میکنم. وجود مقدس مولایمان امیر مؤمنان علی علیه الصلاة و السلام در این سخن زیبا ما را به تقوا دعوت می کند، آن هم با این بیان رسا و ارزشمند. میفرماید: تقوا پناهگاه محکم و استواری است برای آنکس که بدان پناه برد. اگر کسی دنبال پناهگاه مطمئنی است تقوا چنین پناهگاهی است. اما گناه پناهگاهی است سست و بیاساس که اهل خود را نگاه داری نمی کند و انسان را از زشتی هایی که دارد محفوظ نمی دارد. نتیجه سخن این است که اگر می خواهید آرامش داشته باشید و احساس آسایش کنید در این دنیا و فردای قیامت از این نعمت آرامش و آسایش بهرهمند شویم، راهکار این است که به سراغ تقوا رویم.
بحث ما در خطبه های گذشته پیرامون فریضه فراموش شده امر به معروف و نهی از منکر بود. بنا شد در این خطبه به بحثهای مختلفی در این زمینه اشاره کنیم که تاکنون به بخشی از آن پرداختهایم. معروف کدام است، منکر چیست؟ آیا بحث امر به معروف و نهی از منکر ضرورت عقلانی دارد، ضرورت وحیانی دارد؟ وظیفه چه کسانی است، عالمان باید امر به معروف و نهی از منکر کنند یا حاکمان یا به عنوان وظیفه همه نسبت به یکدیگر با آن دستهبندی چهارگانهای که در خطبه قبل به آن اشاره شد. شرائط آمران به معروف و ناهیان از منکر چیست؟ مراحل امر به معروف و نهی از منکر چگونه است و آثار و پیامدهای رواج امر به معروف و نهی از منکر در یک جامعه اسلامی چه خواهد بود و آثار زیانبار ترک آن چیست؟ از آنجایی که در خطبه گذشته هم به ضرورت عقلانی این مسئله پرداختیم هم بخشی از ضرورت وحیانی را آن هم در رابطه با آیاتی که با صراحت ضرورت و وجوب آن را مطرح کرده بود، اشاره کردیم. امروز به بخش دوم از آیات و روایات در این زمینه اشاره میکنیم. آیاتی که بیانگر مجازات و توبیخ و سرزنش است نسبت به کسانی که در جامعه دینی و اسلامی بیتفاوت از کنار امر به معروف و نهی از منکر میگذرند و آن را به عنوان واجب خود در جامعه تلقی نمیکنند. همچنین روایاتی که دو دستهاند: هم ضرورت را اشاره میکنند و هم در مقام توبیخ و سرزنشاند نسبت به کسانی که امر به معروف و نهی از منکر را ترک میکنند. چرا با این اهتمام به مسئله امر به معروف و نهی از منکر نگاه میکنیم و از آیات کریمه الهی و روایات نورانی اهل بیت بهره میگیریم؟ زیرا وجود امر به معروف و نهی از منکر در جامعه هم نشانه رشد جامعه است و هم نشانه حیات و بالندگی. اما اگر همین چیزی که منشأ رشد و مسئولیتپذیری است نه مسئولیتگریزی، در جامعه فراموش شود، جامعه، جامعه مرده و بیتعهد خواهد بود. لذاست که ما معتقدیم باید هم به آثار ارزشمند امر به معروف توجه کرد و هم به زیانهایی که ترک آن در جامعه دارد. آیهای که الان قرائت میکنم گرچه مربوط به امت اسلام نیست و مربوط به امتهای گذشته است که مورد سرزنش قرار گرفتند به خاطر ترک امر به معروف و نهی از منکر اما به تعبیر امیر مؤمنان و امیر بیان میفرماید: پیشینیان از این جهت به هلاکت رسیدند و مورد مجازات قرار گرفتند، زیرا عدهای به گناه آلوده شدند و عدهای نظارهگر بودند و به جای آنکه اقدام کنند بر اینکه آنها را وادار به معروف کنند و از منکر بازدارند، موجب هلاکت آنها شدهاند. سرنوشت ما با سرنوشت امتهای گذشته تفاوت نمیکند. امیر مؤمنان میفرماید اگر در امت اسلامی نیز عدهای گناه کنند و عدهای هم بیتفاوت از کنار آن بگذرند و آنان را از گناه بازندارند، این سرنوشت هلاکت و نابودی و نفرین و مجازات شامل حال آنها هم خواهد شد. آیه اینچنین میفرماید: ﴿لُعِنَ الذینَ کفروا مِن۟ بنی إسرائیلَ علیٰ لسانِ داوودَ و عیسی بن مریم ذٰلک بما عَصَو۟ا و کانوا یَع۟تَدون کانوا لا یَتَناهَو۟نَ عن منکَرٍ فَعَلوهُ لبئس ما کانوا یَف۟عَلون﴾ پیام آیه این است که از میان اسرائیل آنان که کفر ورزیدند در زبان داوود و عیسی بن مریم مورد نفرین و لعنت قرار گرفتند... دو پیامبر از پیامبران الهی. چرا داوود و عیسی بن مریم آنها را مورد لعن و نفرین قرار دادند؟ به این خاطر بود که عصیان می ورزیدند و از فرمان خدا تجاوز میکردند و از کار زشتی که مرتکب شده بودند، یکدیگر را بازنمیداشتند. یعنی امر به معروف و نهی از منکر تعطیل شده بود در آن جامعه، لذا مورد نفرین قرار گرفتند. داستان اصحاب سبت در قرآن به صورت مستوفا بیان شده، میفرماید یک دسته نجات یافتند و آن هم کسانی که نهی از زشتی و بدی و منکر میکردند نه نظارهگران و کسانی که در دامان گناه افتاده بودند. در روایات هم این تعبیرات را فراوان میبینیم. وجود مقدس امام باقر علیه الصلاة و السلام چند اثر جدی و مهم را مترتب میکند بر مسئله امر به معروف و نهی از منکر در یک جامعه دینی و اسلامی. تعبیر این است: فریضةٌ عظیمةٌ تُقامُ بها الفرائض گویا نقش محوری و کانونی برای سایر واجبات دارد. اگر میخواهیم نماز و روزه و کارهای ارزشمند در جامعه رونق یابد، محوریت و کانون آن امر به معروف است. امنیت راهها و حلال بودن کسبها با امر به معروف است، مبارزه با دشمن و آبادانی سرزمینها در سایه امر به معروف و نهی از منکر است. در روایت دیگر میبینیم چقدر جایگاه امر به معروف را امام معصوم بالا برده است. من أمر بالمعروف و نهی عن المنکر فهو خلیفة الله کسی که امر به معروف و نهی از منکر کند خلیفه الله است. خلیفة الله فی أرضه و خلیفة رسول الله و خلیفة کتابه چه نقش مهمی آمران به معروف و ناهیان از منکر دارند. روایاتی که در مقام توبیخ برمیآید... کسانی که واگذار میکنند به یکدیگر و میگویند وظیفه من نیست، وظیفه آن است که متأسفانه در جامعه امروز چنین است... میگویند فلان سازمان، فلان دستگاه، فلان مجموعه وظیفهشان این است و دیگران شانه از بار مسئولیت خالی میکنند. نبی گرامی اسلام خاتم انبیا محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم میفرماید: إذا أمتی تَواکَلَتِ الأمر بالمعروف و نهی عن المنکر فَل۟یَأ۟ذَنوا ببقاءٍ من الله هرگاه امت من امر به معروف و نهی از منکر را به یکدیگر واگذار کنند و کسی احساس مسئولیت نکند... تعبیر تندی در ذیل این روایت وارد شده... حتماً با عذابی از سوی خداوند متعال روبرو خواهند شد. تعبیر دیگر این است که اگر دیدید در جامعه خیر و برکت برداشته شد، اینها پیامدهای ترک امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی است. مسلمان باشی، اما بیتفاوت. لا تزال أمتی بخیرٍ ما أمروا بالمعروف و نهوا عن المنکر و تَعاوَنوا علی البر فإذا لم یَف۟عَلوا ذٰلک نُزِعَت۟ منهم البرکات امت من رمز ماندگاریشان و اینکه به خیر و خوبی باشند، زمانی است که امر به معروف و نهی از منکر میکنند و تعاون بر بر دارند و اگر کاری نداشتند و یا گاهی اوقات کمک هم کردند، به تعبیر من برای آنکه منکر در جامعه نهادینه شود و معروف از جامعه رخت بربندد، برکات از جامعه میرود. إن شاء الله در خطبه های بعد پیگیری کنیم که امر به معروف و نهی از منکر آیا وظیفه افراد خاصی است؟ وظیفه همه است گرچه از آیات روشن شد. امر به معروف و نهی از منکر چه مراحلی دارد؟
خطبه دوم
قال مولانا أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه أفضل صلوات المصلین:
«إتَّقِ الله الذی لا بُدَّ لک من لقائه و لا منتها لک دونَهُ»
بندگان خدا خودم و شما را به تقوای الهی سفارش میکنم. سخن نورانی امیر المؤمنین در زمینه تقوا این است که بترسید از خدا و پروا کنید که از دیدار خدای متعال و لقای او گریزی نیست و پایان کار تو جز به خداوند متعال نخواهد بود. حالا که وضع چنین است و پایان کار لقاء الله است و کل تلاش ما به یکجا ختم و منتهی میشود، مسیری را انتخاب کنیم که در پایان به آنجایی که امیر المؤمنین میفرماید خاتمه یابد.
اولین نکته لازم میدانم صمیمانه و متواضعانه اعیاد گذشته را به خصوص عید سعید غدیر، عید الله الأکبر را به محضر شما رهروان راه امیر المؤمنین و پیروان ولایت تبریک و تهنیت عرض کنم.
در هفته دفاع مقدس قرار داریم. یکی دو روز از این هفته سپری شده است. به چند نکته در این رابطه اشاره میکنم، إن شاء الله که مورد استفاده باشد. دوران دفاع مقدس یکی از مقاطع فراموش نشده تاریخ کشور ما و انقلاب است. جنگ هشت ساله یک نماد قدرت معنوی برای ملت ما به وجود آورد. چون این دفاع ملت را در طول هشت سال حقیقتاً آبدیده کرد و نام این ملت را به خاطر ایستادگی و مقاومت در دنیا بلندآوازه کرد. خیلی از ملتهای مسلمان با افکار و عقاید ملت ما آشنا شدند و بدان گرایش پیدا کردند و هم در زبان، هم در دل و هم در عمل کار ملت ایران و عظمت آن را ستودند. نکته دوم در طول دوران دفاع مقدس آنچه رمز و راز موفقیت ما بود در کنار ایمان و توکل به خدا و همت و جوانمردی مردم، نیروهای مسلح و سپاه، ارتش و بسیج، هدایت و رهبری امام و امدادهای غیبی الهی، نکته برجستهای که هر روز به آن نیاز داریم همانگونه که به آنچه که گفتم نیازمندیم، عزم و وحدت ملی بود. در دوران دفاع مقدس دلها با هم گره خورده بود، تمام امکانات برای اداره جنگ و دفاع آبرومندانه آماده شده بود... لذا دیدیم که ملت سربلند بیرون آمد و دشمن اعتراف به عجز کرد، با شرمندگی و رسوایی خود و پشتیبان منطقهای و بینالمللیاش عقبنشینی کرد و وادار به ترک خاک کشور عزیزمان ایران شد. اینها شاخصها و ویژگیهایی بود که در ملت ما به وجود آمد. دفاع هشت ساله ما در طول سالیان گذشته در 200 سال اخیر تنها جنگی بود که حتی یک وجب از خاک مقدس ایران اسلامی در اختیار بیگانه قرار نگرفت. هر جنگی که بر این کشور تحمیل شد، بخشی از خاک کشور در اختیار بیگانگان قرار گرفت، اما اینجا پیروزی مطلق از آن جمهوری اسلامی شد. نکته دیگری که باید عرض کنم در رابطه با دفاع مقدس این است که ما امروز در پرتوی این دفاع جانانه به دستاورهای بزرگی رسیدهایم. هم توان رزمی نیروهای ما و هم توان دفاعی نیروهای مسلح در عرصه استقلال حوزه دفاعی و نظامی خواب و آرامش را از دشمن سلب کرده است. آمریکاییها بسته نظامی به اسرائیلیها تحویل میدهند و یک مانور مصنوعی در مقابل عظمت رزمندگان ما و تسلیحات دفاعی... ولی احساس آرامش نمیکنند. امروز نیروهای ما در دریا و هوا و خشکی هراسی در دل دشمن ایجاد کردهاند که دشمن هر لحظه انتظار میکشد که این سربازان امیر المؤمنین و روحالله و حضرت آیت الله العظمی امام خامنهای چه خواهند کرد؟ امروز امنیت و پیشرفت دو روی یک سکهاند. بدون امنیت پیشرفت حاصل نمیشود و اگر میخواهیم این کشور به پیشرفت برسد در سایه امنیت است. بنابراین باید مراقبت کنیم و اظهاراتی مطرح نکنیم که مورد سوء استفاده دشمن قرار گیرد و در میدان بازی دشمن حرکت کنیم. امروز هر جملهای که موجب تضعیف بنیه نظامی و دفاعی کشور شود، آثار و پیامدهای ناگواری برای امنیت کشور به دنبال خواهد داشت. من امروز از رسانهها و اصحاب هنر تقاضا میکنم از این گنجینه گرانبهای فرهنگی دوران دفاع مقدس خوب بهرهبرداری کنند. نسل جوان خیلیها آشنا با حماسههای دوران دفاع مقدس نیستند. هنرمندان هنرمندی کنند و این گنجینه را به ملت و مردم و نسل جوان معرفی کنند.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم روزهای اولیه مهر است و آغاز سال تحصیلی مراکز علمی و دانشگاهی. لازم است به این نکته اشاره کنم که انتظاری که از تمام مراکز علمی و دانشگاهی و حوزوی داریم هم در عرصه فناوری و هم در عرصه فرهنگی و هم در اقتصاد مقاومتی باید تلاششان را به کار برند و غافل نمانند. دنیا در حال پیشرفت است. ما نباید از قافله علم و فناوری و پیشرفت عقب بمانیم. رهبر معظم انقلاب گاهی گلایه مندند که به جاست، گرچه رتبه کشور امروز رتبه 16 است در دنیا، اما آن شتاب علمی مورد نظر مقام معظم رهبری... انسان احساس میکند آن شتاب علمی کمی کاهش پیدا کرده است. اساتید دانشگاهها، هیئتهای علمی، دانشجویان عزیز و متولیان مراکز علمی و فرهنگی در این عرصه گامهای بلندی بردارند. مراکز عظیم حوزوی و دانشگاهی تربیت نسل آینده مربوط به شماست. این را فراموش نکنید. امروز دشمن با تمام وجود به صحنه آمده است که دانشگاهها را از بعد فرهنگی و اخلاقی تهی کند. باید تلاش کرد که در این جهت به رسالت اصلی و اساسیمان بپردازیم و نسبت به این نکات غافل نمانیم.
مناسبتهای دیگری که باید به آن اشاره کنم 4 مهر سالگرد تهاجم آمریکا و استکبار به ملت مظلوم افغانستان است... آن هم به بهانه مبارزه با تروریسم. روز 24 ذی حجه یادآور روز مباهله پیامبر اکرم و نبی مکرم با نصارای نجران است. 5 مهر سالروز شکسته شدن حصر آبادان است و 25 ذی حجه سالروز نزول سوره هل أتی در شأن اهل بیت پیامبر بزرگوار اسلام است. همه این مناسبتها را تکریم میکنیم و گرامی میداریم.
روز سهشنبه 6 مهر روز خانواده است. بیاناتی رهبر عزیز انقلاب داشتهاند که باید مورد دقت و تأمل قرار گیرد. بحث سند مربوط به خانواده از اهمیت خاص و ویژهای برخوردار است و ترسیم کننده حرکت کلان نظام اسلامی است. در سایه این سند تمام اصول و ضوابط باید تحت تأثیر آن قرار گیرد و بر اساس آن عمل کنند. جامعه باید خانوادهمحور باشد. من گاهی تأسف میخورم... برادران، خواهران، نمازگزاران که دشمن با تمام برنامهریزیهایی که میکند، در بعضی موارد گرچه ایمان و اعتقادات و باورهای مردم مانع موفقیت آنهاست، اما در بعضی جاها میبینیم خانوادهها دچار سستی شدند... طلاق اوج گرفته در جامعه. این را باید گفت و هشدار داد... چرا ازدواج کم و طلاق فراوان؟ آن هم انواع و اقسام طلاقهایی که در جامعه هست. امروز تربیت فرزندان کمکم به حاشیه میرود و این با محوریت خانواده سازگاری ندارد.
آخرین جمله که اشاره کنم و به عرایضم در این خطبه پایان دهم بیانات مهم رهبر عزیز و فرزانه انقلاب اسلامی است در رابطه با دیداری که فرماندهان عزیز سپاه با ایشان داشتهاند. محورهای متعددی در این بیانات وجود داشت که من به چند نکته از آنها اشاره میکنم. ایشان به برخی از باورهای نادرست و شبهاتی که درباره توان نظامی و دفاعی کشور مطرح میشود، اشاره کردند و این تعبیر که علت پیشرفت بعضی از کشورها به خاطر این بوده که سازمانهای نظامیشان را جمع کردند. رهبری پاسخ منطقی میدهد که آنها مجبور شدند. در جنگ جهانی دوم همه چیزشان نابود شد و مجبور شدند ساز و کار نظامیشان را تعطیل کنند. علاوه بر اینکه پیشرفتی که آنها انجام دادند الگو نیست برای دیگران که به آنها مثال زنیم. اینها در سایه تلاش آنها بوده است که به اینجا رسیدهاند و بعد میفرماید برای من باورکردنی نیست که کسی چنین جملهای جاری کند. هیچ انسان عاقلی این جمله را بر زبان نمیراند که ما توان نظامی و دفاعی نداشته باشیم. این نکته هشداردهنده مهمی است که باید توجه کرد به آنچه که مطرح میکنیم. نکته دوم راجع به سخن کسانی است که مفهوم استقلال را زیر سؤال میبرند و میگویند استقلال مساوی است با انزوا. رهبر عزیز انقلاب میفرمایند کسانی که میخواهند استقلال را از بین ببرند یعنی ما باید زیر سلطه دنیای غرب و استکبار قرار گیریم و همخوانی کنیم با سیاستها و برنامه های آنها. ولذا مرتب بر این طبل میکوبند که استقلال در دنیای امروز معنا ندارد. نه ما استقلالمان را حفظ میکنیم در همه ابعاد... در مباحثه اعتقادی، در اخلاق و باورها، در همه مسائل و نمونهاش امروز در بعد دفاعی است که میبینید چه میکند.
نکته دیگر که باید به آن اشاره کنم در پایان عرائض از کاروان ورزشی به خصوص عزیزان معلول و جانباز همانگونه که رهبر عزیز انقلاب تشکر کردند. کاروانی بود به نام شهدای منا با لباس احرام. در حقیقت در مقابل کسانی که با شعائر اسلامی مخالفند، آنها ظاهر شدند و به رخ کشیدند و من هم به سهم خود تشکر میکنم. إن شاء الله در همه عرصه های بین المللی با رعایت شئون دینی و اسلامی بتوانیم حضور جدی پیدا کنیم.
آخرین جمله که عرض میکنم از روز 3 مهر تا 24 مهر و از 25 مهر تا 25 آبان برنامهریزی شده برای سرشماری نفوس و جمعیت. این لازمه هر کشوری است که بخواهد به رشد برسد. إن شاء الله همه خانواده ها همراهی و همکاری کنند با عزیزانی که به در خانه ها می آیند یا از طریق اینترنت اطلاعات لازم را و به سؤالاتی که در جهت برنامهریزی کشور است پاسخ دهند.