شرح دعای مکارم الاخلاق حضرت آیت الله حسینی بوشهری(دامت برکاته) موضوع: صلوات تاریخ: 94/03/30 مرکز خدمات حوزه های علمیه مصادف با: 3 رمضان1436 |
بسم الله الرحمن الرحیم
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَلِّغْ بِإِيمَانِي أَكْمَلَ الْإِيمَان»
نبی اسلام(ص) میفرمایند: « مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ إِيمَاناً وَ احْتِسَاباً وَ كَفَّ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ لِسَانَهُ عَنِ النَّاسِ قَبِلَ اللَّهُ صَوْمَهُ وَ غَفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَعْطَاهُ ثَوَابَ الصَّابِرِينَ»[1]
کسی که ماه رمضان را با دو ویژگی ایمان [از روی باور و اعتقاد] و برای خدا [حساب روزه را به خدا واگذار کند] روزه بگیرد، خداوند روزه او را میپذیرد و گناهان گذشته و آینده او را میآمرزد. البته روزه حقیقی آن است که انسان به نُه مورد که روزه را باطل میکند، بسنده نکند؛ بلکه گوش خود را از شنیدن غیبت حفظ کند، چشم خود را از دیدن نامحرم حفظ کند، زبان خود را از آزار رساندن به دیگران حفظ کند. یکی از پاداش چنین اشخاصی، اجر صابران است که در قرآن یکی از واژگانی که بسیار به کار رفته و دارای اجر و پاداش فراوان است.
حضرت دعای شریف مکارم الاخلاق را ذکر نورانی صلوات آغاز کردهاند که در رابطه با مسأله، چند نکته حائز اهمیت است:
اهمیت و جایگاه صلوات
اولین تعبیری که حضرت در دعای مکارم الاخلاق به کار بردهاند، ذکر نورانی صلوات بر محمد و آل محمد(ع) است. این نکته تنها مربوط به دعای مکارم الاخلاق نیست بلکه در برخی دیگر از ادعیه وارده در صحیفه سجادیه، دعا با صلوات شروع میشود. در حالی که ادعیه مربوط به امامان دیگر(ع) این طور نبوده است؛ اگر چه توصیه به صلوات کردهاند.
در رابطه با این نکته چند مطلب قابل بحث و یادآوری است:
1. وجود مقدس امام صادق(ع) میفرمایند: « لَا يَزَالُ الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّى يُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد»[2]؛ اگر میخواهید دعا کنید و یا خواستهای از خدا دارید، دعا را با صلوات آغاز کنید؛ زیرا به تعبیر امام صادق(ع) دعا محجوب و پشت پرده است و آزادانه به درگاه خدای متعال راه پیدا نمیکند مگر اینکه دعا قرین به صلوات بر محمد و آل محمد(ع) باشد. به تعبیر روشنتر صلوات راه را باز میکند و حجابها را کنار میزند و بوسیله آن دعا، مناجات و خواستهها به پیشگاه خدای متعال میرسد.
2. در بعضی از روایات وارد شده است که خدای متعال کریمتر و بزرگتر از آن است که بنده او مطلبی را با خدا مطرح کند و یا اینکه خواستهای داشته باشد ولی خدای متعال بخشی از آن را اجابت کند و بخش دیگر را اجابت نکند. مسلماً زمانی که شما از خدا تقاضا میکنید که «اللهم صل علی محمد و آل محمد»، این دعا حتماً مستجاب است. زیرا تقاضای شما درود بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است.
نقل دیگری که در رابطه با این روایت، در کلمات امیرالمؤمنین(ع) و در نهج البلاغه آمده است. زمانی که دعا و خواستهای از خدا دارید، اول و پایان آن را با صلوات شروع کنید و خاتمه دهید و در میان خواسته خود را مطرح کنید، زیرا از خدا بعید است که آغاز و پایان دعا را اجابت کند ولی میان دعا را به اجابت نرساند.
3. رسم سپاس گزاری از خداوند و پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) این است که کار و خواسته خود را بعد از حمد خداوند و صلوات و دورد بر پیامبر(ص) و اهل بیت ایشان(ع) مطرح کنیم؛ چرا که این کار نوعی قدرشناسی از پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) است. زیرا دین و مکتب ما در گرو هدایت نبی اکرم(ص) و اهل بیت(ع) است. لذا شایسته است که در کارهای مهم و اساسی خود ابتدا حمد خداوند را به جای آوریم و از خدای متعال برای پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) درخواست درود و صلوات کنیم؛ چرا که همه داشتههای ما مرقونِ زحمات و عنایات آن بزرگواران است.
4. بعد از شهادت سید و سالار شهیدان(ع) و در عصر امام سجاد(ع) فضای خفقان آوری ایجاد شد؛ به طوری که نام بردن از اهل بیت(ع) و ملاقات با آن بزرگواران ممنوع بود. لذا امام سجاد(ع) مانند امام باقر(ع) و امام صادق(ع) کرسی درس تشکیل ندادند بلکه حضرت عالیترین معارف را در غالب دعا مطرح کردند. صحیفه سجادیه بیانگر عالیترین مضامین و معانی و معارف در قالب دعا است. حضرت در یک فضای خاموش و بدون اینکه دشمن [دستگاه بنی امیه] حساسیتی از خود نشان دهد، دعا را به عنوان فرهنگ سازی در محیط اجتماع با صلوات آغاز کردند تا مردم بدانند که ریشه و ارتباط آنها با پیامبر(ص) و آل پیامبر(ع) [اگر آن ها در میان مردم بناشند] بر قرار باشد.