فقه

 

 

 

 

 

 

 

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

مسأله 343: « الظروف الكبار التي لا يمكن نقلها‌ كالحب المثبت في الأرض و نحوه إذا تنجست يمكن تطهيرها بوجوه؛

أحدها: أن تُملأ ماء ثمَّ تفرغ ثلاث مرات؛

الثاني: أن يجعل فيها الماء ثمَّ يُدار إلى أطرافها بإعانة اليد أو غيرها ثمَّ يخرج منها ماء الغسالة ثلاث مرات؛

الثالث: أن يدار الماء إلى أطرافها مبتدئا بالأسفل إلى الأعلى ثمَّ يخرج الغسالة المجتمعة ثلاث مرات؛

الرابع: أن يدار كذلك لكن من أعلاها إلى الأسفل ثمَّ يخرج ثلاث مرات.

لا يشكل بأن الابتداء من أعلاها يوجب اجتماع الغسالة في أسفلها قبل أن يغسل و مع اجتماعها لا يمكن إدارة الماء في أسفلها و ذلك لأن المجموع يعد غسلا واحدا فالماء الذي ينزل من الأعلى يغسل كلما جرى عليه إلى الأسفل و بعد الاجتماع يعد المجموع غسالة و لا يلزم تطهير‌آلة إخراج الغسالة كل مرة و إن كان أحوط و يلزم المبادرة إلى إخراجها عرفا في كل غسلة لكن لا يضر الفصل بين الغسلات الثلاث و القطرات التي تقطر من الغسالة فيها لا بأس بها و هذه الوجوه تجري في الظروف الغير المثبتة أيضا و تزيد بإمكان غمسها في الكر أيضا و مما ذكرنا يظهر حال تطهير الحوض أيضا بالماء القليل».[1]

مرحوم سید (ره) فرموده است که کیفیت تطهیرِ ظروف بزرگی که جابجا کردن آنها ممکن نیست به یکی از طُرق چهارگانه زیر است؛

اول: سه مرتبه ظرف را پر از آب [آبِ مطلق] کنیم و سپس آن را خالی کنیم.

دوم: آب را درون ظرف بریزیم و به کمک‏ دست و مثل آن، آب را به اطراف ظرف برسانیم به طوری که در اطراف ظرف شروع به چرخش کند و بعد از اینکه در ظرف، آب را چرخاندیم، غساله آن را بیرون بریزیم و این کار را سه مرتبه انجام بدهیم.

سوم: از قسمت پایین ظرف به صورت دوّار و دایره‏ای شکل شروع به ریختن آب می‏کنیم و تا بالای ظرف را می‏شوییم. سپس غساله آن را خارج می‏کنیم و این عمل را سه مرتبه انجام می‏دهیم.

چهارم: آب را به صورت دوّار و دایره‏ای شکل از بالا به پایینِ ظرف می‏ریزیم و سپس غُساله آن را خارج می‏کنیم و این کار را سه مرتبه انجام می‏دهیم.

اشکال به راهکار چهارم

اگر آب را از بالا بریزیم، غُساله آن در کفِ ظرف جمع می‏شود و قبل از اینکه کفِ ظرف را بشوییم آب غُساله در آنجا جمع شده است و وقتی آب غُساله در کفِ ظرف جمع شود چرخاندن آب در قسمت پایینی ظرف ممکن نخواهد بود لذا ما نمی‏توانیم قسمت پایین ظرف را بشوییم اما اگر از قسمت پایین و کفِ ظرف آب را بریزیم، یقین پیدا می‏کنیم که قسمت پایین ظرف نیز شسته شده است.

پاسخ

اشکال فوق وارد نیست چون مجموع آبی که از بالای ظرف ریخته می‏شود و به سمت پایین می‏آید به عنوان یک بار شستن محسوب می‏‎شود، پس آبی که از بالا به سمت پایین ریخته می‎شود هر چیزی را که در مسیرش باشد می‏شوید لذا کفِ ظرف نیز به واسطه رسیدن آبی که از بالا ریخته شده است، شسته می‏شود و مجموع آبی که در کفِ ظرف جمع می‏شود یک غُساله محسوب می‎شود که آنها را بیرون می‎ریزیم و یک غُساله محسوب می‏شود و دو بار دیگر نیز این کار را انجام می‎دهیم و ظرف پاک می‎شود.

دلیل

برای راهکارهای فوق به موثقه عمّار استناد شده است؛

عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: سُئِلَ عَنِ الْكُوزِ وَ الْإِنَاءِ يَكُونُ قَذِراً كَيْفَ يُغْسَلُ وَ كَمْ مَرَّةً يُغْسَلُ قَالَ: «يُغْسَلُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ يُصَبُّ فِيهِ الْمَاءُ فَيُحَرَّكُ فِيهِ ثُمَّ يُفْرَغُ مِنْهُ ثُمَّ يُصَبُّ فِيهِ مَاءٌ آخَرُ فَيُحَرَّكُ فِيهِ ثُمَّ يُفْرَغُ ذَلِكَ الْمَاءُ ثُمَّ يُصَبُّ فِيهِ مَاءٌ آخَرُ فَيُحَرَّكُ فِيهِ ثُمَّ يُفْرَغُ مِنْهُ».[2]

از امام صادق (ع) درباره نحوه تطهیر کوزه و ظرفِ متنجّس سؤال شد، حضرت (ع) فرمود که آن را سه بار بشویید به طوری که در هر مرتبه آب داخل آن بریزید و آب را در ظرف حرکت دهید و بعد آب را خالی کنید.

اشکال: عده‏ای گفته‏اند که عبارت «یُحرّک فیه» یعنی حرکت دادن آب در ظرف، که در این روایت آمده است فقط با راهکار دوم (آب را درون ظرف بریزیم و به کمک‏ دست و مثل آن، آب را به اطراف ظرف برسانیم به طوری که در اطراف ظرف شروع به چرخش کند و بعد از اینکه در ظرف، آب را چرخاندیم، غساله آن را بیرون بریزیم) سازگار است و راه‏های دیگر را شامل نمی‎شود.

پاسخ: اشکال فوق وارد نیست چون هدف از حرکت دادن آب در ظرف، رساندن آب به همه نقاط ظرف است و این هدف (رساندن آب به همه ظرف) با پر کردن ظرف از آب و خالی کردن آن یا آب ریختن به اطراف ظرف از بالا به پایین یا از پایین به بالا نیز محقق می‎شود و منحصر در راهکار دوم نیست لذا موثقه عمّار همه راهکارهای چهارگانه‏ای که ارائه شد را شامل می‎شود.

«والحمد لله رب العالمین»