فصل فی المطهرات 93/12/03

درس خارج فقه حضرت آیت الله حسینی بوشهری (دامت برکاته)

موضوع کلی:فصلٌ فی المطهّرات                                                     تاریخ:3 اسفند1393

موضوع جزئی: الأول من المطهّرات، الماء                                                        مصادف با: 3 جمادی‏ الاولی 1436

سال:ششم                                                                                                                      جلسه: 59

 

 

 

 

 

 

 

«الحمدلله رب العالمين و صلي‌الله علي محمد و آله الطاهرين و اللعن علي اعدائهم اجمعين»

سؤال: با توجه به اختصاصِ تعددّ شستن به بول آدمی و عدم شمول آن، بول غیر آدمی را، سؤال این است که اگر بول خنزیر یا کلب که نجس العین هستند به لباس یا بدن کسی اصابت کند تکلیف چیست؟ به تعبیر روشن‏تر آیا معنای انصرافِ تعددّ شستن، به بول آدمی این است که در تطهیرِ متنجِّسِ به بول کلب و خنزیر یک بار شستن کفایت می‏کند؟

پاسخ: ما متعبّد به احکام شرعی هستیم لذا اگر تعبّدی در کار نبود حتی درباره بول آدمی نیز به یک بار شستن حکم می‏کردیم لکن چون در روایت تصریح شده به اینکه متنجِّسِ به بول آدمی باید دو بار شسته شود ما از باب تعبّد به دو بار شستن حکم می‏کنیم و نمی‏توان حکمِ تعدد غَسل را به غیر بول آدمی تعمیم داد.

عده‏ای با تمسک به روایت ذیل گفته‏اند که ابوال غیر آدمی نیز حکم بول آدمی را دارد بنابراین، تعدد شستن که برای بول آدمی ثابت شد به بول غیر آدمی نیز تعمیم داده می‏شود؛

عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ بَوْلِ السِّنَّوْرِ وَ الْكَلْبِ وَ الْحِمَارِ وَ الْفَرَسِ قَالَ: «كَأَبْوَالِ الْإِنْسَانِ».[1]؛ سماعه در این روایت موثقه درباره بول گربه، سگ، الاغ و است از امام (ع) سؤال کرد، حضرت (ع) فرمود که مثل بول انسان است.

اشکال

اولاً: این روایت مشتمل بر بول حما و فرس نیز می‏باشد در حالی که اینها نجس نیستند.

ثانیاً: ممکن است سؤالی که در روایت مطرح شده در مورد نجاست بوده است [شاید عموم در آن زمان به نجاست این دو حکم نمی‏کرده‏اند و امام (ع) در مقام تقیه بوده است) و پاسخ امام (ع) ناظر به حکمِ نجاست بوده است است. یعنی این روایت متعرض یک جهت است نه همه جهات و آن جهت، جهت طهارت و نجاست است یعنی بول این حیوانات هم مثل بول انسان، نجس است ولی متعرض کیفیت تطهیر آن نشده تا گفته شود در تطهیر بول سایر حیوانات نیز مثل تطهیر بول انسان، دو بار شستن لازم است.

ثالثاً: اصل صدور این روایت از امام (ع) مخدوش است لذا نمی‏توان به آن اعتماد کرد.

مرحوم آقای خویی و بعضی از بزرگان دیگر متعرض این فرع شده اند.

سؤال

آیا در تعدّد غَسلِ متنجِّسِ به بول، شرط است که بول به ثوب یا بدن اصابت کند یا اصابت کردن شرط نیست لذا خود مخرج بول نیز باید دو بار شسته شود؟

 

 

پاسخ

مرحوم آقای خویی (ع) و بعضی از بزرگان دیگر گفته‏اند که اگر بول به ثوب یا بدن اصابت کرد تعدد غَسل در آن معتبر است لذا روایاتی که تعدد غسل را مطرح کرده است مربوط به جایی است که بول به بدل یا لباس اصابت کند زیرا بدن و لباس از مواردی است که گاهی بول به آن اصابت می‏کند و گاهی بول به آن اصابت نمی‏کند. بنابراین، روایات شامل جایی که دائماً در معرض اصابت بول است [مثل مخرج بول که همیشه در معرض نجاست است]، نمی‏شود.  بلکه اگر ما دلیل خاصی بر مسأله پیدا کردیم، بر اساس دلیل عمل می‏کنیم و اگر دلیل پیدا نکردیم به همان یک بار شستن بسنده می‏کنیم.

استاد: آنچه مرحوم آقای خویی (ره) و سایرین گفته‏اند بعید به نظر می‏رسد چون تعدّدِ غَسل به خاطر ویژگی‏ای است که در بول وجود دارد [نه اینکه صرف اصابت یا عدم اصابت نجاست موجب تعدّد غَسل باشد] لذا تعدّد شستن مختص اصابت بول به بدن و لباس نیست بلکه خودِ مخرج بول نیز باید دو بار شسته شود. و اینکه گفته شده مخرج بول را یک بار بشوییم و بدن و ثوب نجس را دو بار بشوییم نیاز به تأمل دارد.

سؤال: اینکه گفته‏اند برای تطهیر متنجّس به بول، تعدد غَسل لازم است، آیا قبل از دو بار شستن لازم است با یک غَسل، عین نجس ازاله شود؟ به این نحو که بگوییم یک غَسل برای ازاله عین نجس است و دو غسله‏ای که بعداً انجام می‏شود مربوط به تطهیر است به این معنی که اگر عین نجاست ازاله نشده باشد و ما بخواهیم با آب، عین نجاست را ازاله کنیم باید متنجّسِ به بول را سه بار بشوییم.

ما چیزی پیدا نکردیم که تفصیل داده باشد بین اینکه عین نجس زایل شده باشد یا زایل نشده باشد که اگر زایل نشده باشد یک غَسل برای ازاله عین نجس باشد و دو غَسل نیز برای تطهیر لذا آنچه از روایت به دست می‏آید اکتفا به دو غسله است و غسله سومی نیاز نیست.

سؤال: آیا معنای دو بار شستن این است که ما غَسله اولی را انجام دهیم و بعد با یک فاصله‏ای کوتاه غسله دوم را انجام ‏دهیم یا می‏شود دو غَسله را ممتد و پشت سر هم انجام داد بدون اینکه بین آن دو فاصله‏ای بیفتد؟ ممکن است کسی بگوید اگر غسله اول 30 ثانیه و غسله دوم نیز 30 ثانیه زمان ببرد و فاصله بین این دو غسله نیز 30 ثانیه طول بکشد و در مجموع یک دقیقه و 30 ثانیه طول بکشد آیا می‏شود بدون فاصله و به صورت مداوم یک دقیقه و سی ثانیه آب بریزیم و متنجِّس را تطهیر کرد یا حتماً باید بین غَسله اولی و غَسله ثانی فاصله بیفتد؟

پاسخ: شستن ممتد و بدون فاصله کفایت نمی‏کند چرا که اگر شارع فرموده است که متنجِّس به بول دو بار شسته شود حتماً غرضی داشته است که ما از آن بی‏خبریم. مثل اینکه شارع فرموده است که در نماز دو سجده لازم است و بین آنها نیز باید جلسه استراحت باشد، حال اگر کسی یک سجده انجام دهد و همان را طولانی کند تا به اندازه زمان دو سجده برسد بدون اینکه جلسه استراحتی بین دو سجده داشته باشد کفایت از دو سجده نمی‏کند و نمازش باطل است.

«والحمد لله رب العالمین»



[1]. وسائل الشيعة، ج‏3، کتاب الطهارة، ابواب النجاسات، باب8، ص406، ح7.

Please publish modules in offcanvas position.